سرویس جهان مشرق - به نظر می رسد، تحولاتی که ماه‌های اخیر، کشور عربستان سعودی شاهد آن است، سمت و سو و سبک و سیاق متفاوتی دارد، به گونه ای که چندی پیش فعالان معارض عربستانی از تشکیل جنبش سیاسی معارضی خبر دادند که در چارچوب آن مطالبات مشروع و بر حق خویش از حکومت سعودی را دنبال کنند.

در این ارتباط «معن الجربا»، فعال معارض عربستانی از تاسیس «جنبش الکرامه» خبر داد و اعلام کرد که هدف از تاسیس این نهاد سیاسی پیگیری حقوق مشروع مردم عربستان از جمله بهره مندی از قانون اساسی و حقوق شهروندی در شبه جزیره العرب است.

معن الجربا این خبر را طی مراسم بزرگداشت دومین سالگرد شهادت آیت الله شیخ «نمر باقر النمر»، روحانی شیعی عربستانی در بیروت، پایتخت لبنان اعلام و تاکید کرد که این جنبش تمام اصول و مبادی اعتقادی و مبارزاتی آن روحانی بزرگ و مواضع و دیدگاه هایش در امر مقاومت و ایستادگی را اتخاذ کرده و سرلوحه کار و فعالیت خود قرار خواهد داد.

بیشتر بخوانیم:

شیخ نمر النمر؛ آیت الله رزمنده +تصاویر

به همین منظور وی از همه مردم عربستان خواست تا سخنرانی ها و تصریحات آن شهید بزرگوار را احیا کرده و از مواضع و دیدگاه هایش الهام بگیرند.

این معارض عربستانی در ادامه خاطر نشان کرد که جنبش الکرامه بر پایه سخنان و تصریحات شهید آیت الله نمر تاسیس و فعالیت خود را آغاز می کند و در این راستا، میراث علم و دانش برجا مانده از آن شهید بزرگ سنگ بنای آغاز فعالیت این جنبش جهت دستیابی به کرامت بشری و تحقق شرافت انسانی خواهد بود که آن روحانی و عالم فقیه در راه دستیابی به آن به فیض شهادت نائل آمد.

معن الجربا در ادامه تصریح کرد که شهید آیت الله نمر در طول زندگی پر بارش همواره بر حفظ کرامت بشری تاکید داشت و آن را هدیه ای الهی به انسان می دانستند که هیچ کس اجازه تعرض به آن را ندارد.

علاوه بر اهداف فوق الذکر، اساسنامه این جنبش به موضوعات و قضایای دیگری مانند انجام اصلاحات، تضمین حقوق شهروندی، اعتقاد به اینکه قضیه فلسطین مهمترین و اولین قضیه جهان عرب و اسلام می باشد، حمایت از مقاومت در برابر اشغالگری صهیونیستی در لبنان و فلسطین نیز به عنوان اهداف دیگر جنبش اشاره و بر تحقق آنها تاکید می کند.

اساسنامه جنبش الکرامه، این جنبش را جنبشی مردمی و معارض معرفی می کند که در کشور عربستان فعالیت خواهد داشت و مهمترین هدف آن انجام اصلاحات و محقق کردن حقوق مشروع ملت عربستان می باشد، لذا در این راه منادی تحقق کرامت و شرافت و عدالت و مساوات و حقوق بشر در میان تمام اقشار و طیف های جامعه عربستان به دور از تبعیضات دینی، نژادی، طایفه ای و طبقاتی است.

به همین منظور جنبش الکرامه شریعت اسلامی را به دور از تبعیض در فرق و مکاتب آن، منبع اساسی و اصلی قانونگذاری در کشور تلقی کرده و خواستار اصلاحات و تغییرات مسالمت آمیز با به خدمت گرفتن تمام راهکارها و راهبردهای قانونی به رسمیت شناخته شده از سوی سازمان ملل متحد و ملل آزاده جهان جهت دستیابی به حقوق مشروع مردم عربستان می باشد، چون بر این باور است که مردم تنها منبع قدرت و عامل صاحب حق در تعیین سرنوشت خویش و نوع نظام حاکم بر کشورشان می باشند.

در بخش دیگری از اساسنامه این جنبش می خوانیم: الکرامه ... جریانی ملی – مردمی – عربی است و یکی از مهمترین خواسته های آن تشکیل مجلس شورا و مجلس ملت (پارلمان) منتخب می باشد که بیانگر و نماد قدرت قانونگذاری در کشور باشد.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

شهر ثروتمند شیعیان تخریب شد/ ۱۸۰۰ نیروی نظامی برای به زانو در آوردن ۱۸ نفر/ آل‌سعود اجازه جمع آوری اجساد شهدا را هم نداد+عکس

از این جهت، جنبش الکرامه دولت مدنی دموکراتیک را بهترین و مناسب ترین شکل نظام حکومتی و دولت مدرن می داند که با روح و جوهره اسلام نیز همخوانی و مماشات دارد.

در این راستا، این جنبش خواستار اجازه تشکیل و فعالیت احزاب سیاسی است که خود را نماینده دیدگاه ها و جریان های مختلف فکری جامعه می دانند و در این باره لازم است، دولت و حکومت به صورت مستقیم از میان مردم و نه خاندان حاکم تشکیل شود که به مثابه قدرت اجرایی کشور خواهد بود و تحت اشراف و نظارت قوه مقننه فعالیت خواهد کرد. همچنین ضرورت دارد، مردم از طریق دو قوه مقننه و قضاییه بر نحوه مصرف و هزینه کرد اموال عمومی و بیت المال نظارت داشته باشند.

در اساسنامه این جنبش حمایت از طرح های مقاومت و آزادیبخش عربی و اسلامی در منطقه، حمایت و پشتیبانی از عدالت اجتماعی و کرامت و شرافت انسانی و آزادی اندیشه و حقوق بشر و مبارزه با صهیونیسم جهانی به عنوان اهداف قومی و اسلامی الکرامه یاد شده که بر پایه و اساس آنها استوار است.

به این ترتیب، آشکار می گردد که جنبش الکرامه، جریانی ملی – مردمی – عربی است، نه یک حزب سیاسی که قضیه فلسطین و قدس شریف را اولین و اساسی ترین قضیه خود و ملل و کشورها و دولت های عربی هسته و کانون اصلی امت عربی و اسلامی می داند و خواستار محافظت و دفاع از تمامیت ارضی و جغرافیایی و امنیت اقتصادی و اجتماعی آن در برابر تهدیدات و خطرهای خارجی است.

موسس الکرامه: انقلاب ما در راه است

معن الجربا که موسس جنبش الکرامه شمرده می شود، این جنبش را اعتراضی از نوع دیگر و مغایر با آنچه تاکنون در عربستان دیده شده و به اعتراض های سنتی معروف شده، معرفی می کند. در صدایش قاطعیت و جدیت را می توان لمس کرد. می گوید که برای گفتن سخن حق و رساندن آن به گوش پادشاهان ظالم و شاهزادگان مستبد از پای نخواهد نشست، چراکه در سایه سکوت و مماشات در برابر آنچه در عرصه سیاسی جریان دارد، آن را فریضه ای واجب برای خود می داند.

معن الجربا فعالیت های سیاسی خود را در داخل عربستان از سال ۲۰۰۶ میلادی، پس از شکست نظامی رژیم صهیونیستی از جنبش حزب الله در جنوب لبنان آغاز کرد و از آن تاریخ تاکنون همواره تلاش کرده، فعالیت های خود را علیه رژیم سعودی افزایش دهد و در این راه سعی کرده، چالش ها و موانع ایجاد شده به ویژه از سوی سرویس های اطلاعاتی و امنیتی سعودی را از پیش رو بردارد و هم اکنون پس از حدود ۱۱ سال فعالیت و کسب تجربه تلاش های خود را بر پیاده سازی طرح متحد کردن معارضان عربستانی در داخل و خارج متمرکز کرده است.

وی سال های فعالیت سیاسی خود را به دو بخش تقسیم می کند و میان آنچه اکنون دست به آن می زند با آنچه در سال ۲۰۰۶ میلادی انجام می داد، تفاوت بسیار قائل است. مرحله اول فعالیت های جربا مصادف با پادشاهی ملک عبد الله بود و او در عربستان اقامت داشت و به لطف رابطه نسبی با شاه سابق عربستان، از حمایت و مصونیت وی نیز بهره مند می شد (ملک عبد الله همسر دختر عمه معن الجربا و شاهزاده نایف بن عبد العزیز، وزیر اسبق کشور عربستان همسر دختر خاله وی شمرده می شدند) اما این امتیازات خانوادگی خیلی زود کارآمدی خود را از دست دادند.

در ابتدا تلاش شد، از سوی نظام حاکم جذب شده و به خدمت اهداف آن دراید، لذا پس از مسدود کردن وبگاه الکترونیکی اش به نام «حوار و تجدید» (گفتگو و نوگرایی) فعالیت در روزنامه «عکاظ» چاپ ریاض به وی پیشنهاد شد.

خود در این باره می گوید: می دانستم، وبگاه ام را مسدود و تعطیل خواهند کرد، چون در راستای سیاست ها و اهداف نظام حاکم از آن استفاده نمی کردم. در مقالات و مطالبی که در وبگاه ام منتشر می کردم، تمام توان و تمرکز خود را روی موضوعاتی مانند حل اختلافات اهل سنت و شیعیان، فراهم کردن زمینه اتحاد و انسجام آنها و نزدیک کردن دیدگاه ها و سراتجام وحدت شیعی – سنی متمرکز می کردم که به بیانی خدمت به خط مقاومت از تریبون رسمی سعودی بود.

مسدود شدن وبگاه و پیشنهاد کار جدید یا در واقع تحمیل کار جدید که اجازه هرگونه ابراز دیدگاه و عقیده را از وی سلب می کرد، شرایط را برای الجربا به شرایطی بسیار سخت و نفس گیر تبدیل کرد، لذا تصمیم به مهاجرت از کشور می گیرد و در سال ۲۰۱۴ میلادی با اعلام مواضع حامیانه خود از محور مقاومت و نظام سوریه و شخص «بشار اسد»، رئیس جمهوری سوریه تصمیم خود را عملی می کند.

البته یک سال قبل از آن یعنی در سال ۲۰۱۳ میلادی که بحران تحمیلی به سوریه به اوج خود رسیده بود و ماهیت واقعی آن تا حدود بسیار زیادی برای جامعه بین المللی برملا شده بود، به ویژه در مقطع زمانی که آمریکا دمشق را به اقدام نظامی مستقیم در عرصه میدانی سوریه تهدید می کرد، معن الجربا تلاش کرده بود، طرح «اتحاد قبایل و عشایر عرب در حمایت از محور مقاومت» را اجرایی کند و در این راه با بسیاری از قبایل داخل عربستان و همچنین شماری از قبایل خارج عربستان در عراق و اردن و سوریه به ویژه قبایل نزدیک یا وابسته به قبیله اش «شمر» به توافقاتی نیز دست یافته بود.

این فعال معارض عربستانی بر این باور است که «مکتب وهابیت هیچ گاه نماینده و نماد اهل سنت نبوده و نخواهد بود، بلکه جریانی منحرف است که ابن تیمیه آن را ابداع کرد» و از آنجا که به اعتقاد وی جریانی متحجر و به دور از تحولات روز دنیاست، آن را نفی و رد کرده، در مقایل بدون بیم و هراس از نظام حاکم و سرکوبگری هایش به حمایت از تمام جنبش های مقاومت در جهان عرب و کشورهای اسلامی برخاست.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

روایتی از محدودیت‌های آل سعود برای علما/ روحانیونی که حق پوشیدن لباس روحانیت ندارند +عکس

در اینجا می گوید: «موضوع حمایت از جنبش های مقاومت در منطقه برای من موضوعی ارزشی و اعتقادی است ... آن را فریضه ای واجب می دانم که از جانب خداوند بر من تکلیف شده ... فریضه گفتن سخن حق، به ویژه اینکه هرکس را که می بینید یا بیم جان دارد و سکوت می کند یا همراه نظام حاکم می شود ... در این شرایط گفتن سخن حق از واجب کفایی به واجب عینی تبدیل می شود».

الجربا روایت می کند که فعالیت های وی چندان هم بی خطر نبوده است، از جمله اینکه بارها از سوی دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی تهدید به بازداشت و سلب تابعیت شده است ... علاوه بر اینکه وی برای ۵ سال از کشور ممنوع الخروج شده بود، اما هیچ یک از این اقدامات نتوانستند، او را از مبارزه با نظامی که با مردمانش چون برده و بنده برخورد می کند، باز نداشت.

این معارض عربستانی با استناد به شیب تند و سریع تغییر و تحولات جاری در عربستان به ویژه بحران مالی و اقتصادی که مردم عربستان به خاطر سیاست های اقتصادی و مالی «محمد بن سلمان»، ولی عهد این کشور با آن دست به گریبان هستند و همچنین روند گسترده بازداشت ها در سطوح مختلف اجتماعی از طبقه حاکم گرفته تا مردمان عادی، نتیجه گیری می کند که «تحرکات اعتراضی در عربستان به شکل و قالب سنتی دنبال نخواهد شد».

وی دراین باره توضیح می دهد: «با اینکه شاهد برگزاری راهپیمایی ها یا تجمع ها یا تحصن های اعتراضی یا تظاهرات علیه نظام حاکم و بستن راه ها و خیابان ها نیستیم، در مقابل شیوه ها و راه های جدیدی از سوی مردم جهت نشان دادن و تعبیر خشم و غضب و نارضایتی اشان از نظام حاکم ابداع شده که در آنها قدرت سرکوب و قلع و قمح معارضان از رژیم گرفته شده است».

به گفته این معارض عربستانی فعالیت هایی اعتراضی سنتی و مرسومی چون برگزاری تظاهرات یا راهپیمایی اعتراض آمیز در خیابان ها و مناطق مختلف عربستان، جای خود را به فعالیت در رسانه ها به ویژه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی اینترنتی داده است.

به اعتقاد موسس جنبش اعتراضی الکرامه که موجودیت خود را به طور رسمی در ژنو ثبت کرده، نظام حاکم بر عربستان تلاش بسیار گسترده ای انجام می دهد تا مانع دیده شدن اعتراض های داخلی در کشور شود یا دستکم تا جای ممکن سعی می کند، این اعتراض ها را بی نقش و بی اثر جلوه دهد، در حالی که همه از نقش و جایگاه قبایل در عربستان اطلاع دارند و می دانند، در صورت قیام آنها دیگر جایی برای نظام حاکم در کشور نخواهد بود،   به همین دلیل یکی از مهمترین اهداف جنبش الکرامه احیای نقش و جایگاه قبایل در ساختار سیاسی کشور خواهد بود.

معن الجربا توضیح می دهد: «سرکوبگری شدید و بی رحمانه نظام حاکم مردم عربستان را به بیان اعتراض و اعلام نارضایتی خود در فضای مجازی و مخفی کردن به عمد رهبران اشان واداشته است که  نمونه بارز آن اعتراض های صورت گرفته به افزایش بهای خدمات دولتی مانند آب و برق و بهداشت بود، با این حال مردم عربستان باید بر این ترس و وحشت از نظام فائق آیند و با شکستن سکوت خود فریاد اعتراض خود را مستقیما به گوش نظام حاکم برسانند، چراکه این ترس و سکوت به حربه ای در دست حکومت تبدیل شده تا به سیاست های ظالمانه خود و تحریف و سر پوش نهادن بر واقعیت های جاری در کشور ادامه دهد. اما این گفته هیچ گاه به معنای خروج از چارچوب اعتراض های مسالمت آمیز نخواهد بود.

به اعتقاد این فعال سیاسی عربستانی رسیدن محمد بن سلمان به قدرت و تکیه زدن وی بر تخت سلطنت در عربستان به مثابه جرقه ای خواهد بود که آتش اعتراض های گسترده و فراگیر داخلی را در عربستان شعله ور خواهد کرد، اعتراض هایی که تمام طیف ها و گروه های جامعه و نهادها و ارگان های سیاسی، دینی، اجتماعی و مردمی و به ویژه اعضای خاندان سعودی را در آن حضور و مشارکت خواهند داشت.

در این رابطه بیشتر بخوانید:

احتمال کودتای خاموش در ریاض

در این شرایط دور از انتظار نیست، با به قدرت رسیدن محمد بن سلمان شاهد سومین یا چهارمین در خاندان سعودی، این بار علیه محمد بن سلمان باشیم که گوشه ای از آن را دو ماه گذشته طی تجمع اعتراض امیز شاهزادگان سعودی مقابل کاخ سلطنتی در ریاض شاهد بودیم.

درباره سیاست های ماجراجویانه عربستان سعودی به طور عام در منطقه و منطقه خلیج فارس به طور خاص، الجربا معتقد است، این سیاست ها به فروپاشی شورای همکاری یا تعلیق فعالیت های آن منتهی شود، در این شرایط انتظار می رود، سه کشور عربستان، بحرین و امارات در صدد تشکیل ائتلافی مستقل بین خود بر آیند.

در خصوص قطر نیز این معارض عربستانی، دوحه را دروازه نفوذ ترکیه و اخوانی ها به منطقه خلیج فارس می داند، به ویژه پس از بحران ایجاد شده بین ریاض و دوحه که به خروج قطر از یوغ و قدرت عربستان سعودی منتهی شد.

معن الجربا ذره ای تردید ندارد که پس از بحران ایجاد شده با قطر، کویت و پس از آن عمان اهداف بعدی تقابل عربستان سعودی خواهند بود و در این بین باید در انتظار رویارویی نهایی و پایانی بین عربستان سعودی و امارات متحده عربی باشیم.

اما به گفته معن الجربا یکی از مهمترین طرح های جنبشی که تاسیس کرده، تشکیل جبهه متحد و منسجم از نیروهای معارض عربستانی است که در این مقطع زمانی جریان‌ها و گروه‌های معارض عربستانی ذیل را در برمی‌گیرد:

- جریان معارض اهل تسنن سلفی

- جریان معارض اهل تسنن إخوانی

- جریان معارض اهل تسنن صوفی

- جریان معارض لیبرال

- جریان معارض شیعی

طرح اتحاد نیروهای معارض عربستان

این طرح بر متحد کردن تمام نیروهای معارض عربستانی در داخل و خارج از هر مشرب و گرایش فکری و ایدئولوژیکی و سیاسی بدون اعمال هرگونه ادغام و تلفیق در آنها و حفظ ماهیت و هویت مستقل آنان مبتنی است. این اتحاد و یا ائتلاف نیروها و جریان های معارض عربستانی «جبهه متحد نیروهای معارض عربستان» را با هدف مشترک خدمت به منافع ملی عربستان تشکیل خواهند داد و همگی بر اصول و مبادی ذیل متفق القول خواهند بود؛

- آزادی بیان

- آزادی تشکیل احزاب و فعالیت سیاسی

- تشکیل پارلمان منتخب مردمی و به تبع آن دولتی مردمی به واسطه حزبی که اکثریت آرا را در انتخاباتی آزاد و سراسری به دست آورده باشد

- نظارت بر اموال عمومی و محافظت از بیت المال

- باز خواست مسئولان متخلف در هر پست و مقامی و پاسخگویی انها در برابر قانون

- بر قراری عدالت، مساوات، برابری و تامین کرامت و شرافت انسانی

- برگزاری همه پرسی انتخاب نظام حاکم و نحوه اداره امور کشور

- سر فرود آوردن تمام گروه ها و جریان های معارض در برابر خواسته ها و مطالبات مردمی و عمل به آنها

همان گونه که گفته شد، کشور عربستان از معدود کشورهایی است که در آن نه تنها خبری از فعالیت جریان ها و احزاب سیاسی نیست، بلکه در این کشور نهادهایی چون دولت مردمی و دموکراتیک، پارلمان، قوه قضاییه، قانون اساسی و حقوق شهروندی بی معنی است، در چنین شرایطی اعلام موجودیت جریان ها و جنبش های معارض به ویژه فعالیت کارأمد آنها از یک سو رخ دادی خوشایند و از سوی دیگر، نه چندان امیدوار کننده است، چراکه فعالیت چنین نهادها و سازمان هایی با توجه به شرایط اجتماعی و فضای سیاسی حاکم بر کشور بسیار سخت و حتی غیر ممکن است، با این حال نباید از چنین رخ دادهایی به سادگی گذشت، چون از این توان بالقوه برخوردار هستند که زمینه ساز تحولات بزرگ اجتماعی و سیاسی در یک کشور به ویژه عربستان سعودی شوند.